23-10-23

Italianen op Zuid: uno, due… tre!

Nu kent bijna niemand haar meer, maar voor mij en mijn generatiegenoten was ze een beroemdheid: Conny Froboess. Dit Duitse tieneridool had grote hits met lieve liedjes zoals ‘Pack die Badehose ein’, ‘Mein Vater war ein Cowboy’, en misschien wel haar grootste hit: ‘Zwei kleine Italiener (…die träumen von Napoli)’. 

Vanaf de jaren vijftig was er al gereguleerde arbeidsmigratie in Nederland, met Italië als eerste wervingsland voor gastarbeiders, lang voor Turkije en Marokko dat werden. Er kwamen dus flinke aantallen Italiaanse gastarbeiders naar Nederland. En zeker naar Rotterdam, waar men in de havens zat te springen om arbeiders. Ook in de Limburgse mijnen waren ze zeer geliefd.

Veel Italiaanse gastarbeiders kwamen uit Calabrië, beroemd om het uitstekende terrazzo- en granitowerk. In veel Rotterdamse keukens, badkamers en cafés zijn nog aanrechten, badkuipen en vloeren uit die tijd te vinden. Een kleine groep Italianen werkte als schoorsteenveger op de daken van Rotterdamse huizen, maar ook bij de werf van de RDM, over het algemeen goede vaklui. 

De twee Italianen uit het liedje van Conny Froboess droomden van Napels. Vanaf daar is het maar een kleine stap naar ‘mijn’ twee Italianen, Nando en Giorgio, die droomden van een beter leven in Rotterdam. Het leven van deze twee mannen liep totaal verschillend. Soms komen dromen uit, soms niet. Deze Italiaanse gastarbeiders lieten in elk geval onuitwisbare sporen achter in Rotterdam.

Nando, die al in 1936 naar Rotterdam was gekomen, had een achtergrond als ijsmaker. Hij startte al snel een ijswinkel in de Paul Krugerstraat, onder de naam Venezia. Hij was een stille, hardwerkende man, die met vrouw en dochters de ijssalon runde en tot een groot succes maakte. De zaak was niet groot, wel met een kleine entresol om daar een cappuccino te nuttigen met die heerlijke melkschuim. Zijn spaghetti-ijs was erg populair. Tot ver buiten de Afrikaanderwijk wisten de mensen Venezia te vinden en kwamen ze zijn heerlijke ijsjes halen. Ook had Nando een ijskar waarmee hij Bloemhof en Hillesluis in ging. Kortom, een succesverhaal.

Giorgio, mijn tweede Italiaan, groeide op het platteland op en werd matroos op de binnenvaart. Zijn verhaal loopt slechter af, helaas. Hij kwam vaak in café San Marino op de Brede Hilledijk. In mijn herinnering was hij een stille, meegaande man die pas van zich afbeet als je hem te na kwam. Hij liet zich dus pas gelden als er op zijn ziel werd getrapt. 

In de jaren zeventig kreeg hij de kans om met zijn spaargeld het café over te nemen. Jammer genoeg heeft hij er niet lang van kunnen genieten. Het was in een tijd dat de buurt verloederde. De inkomsten vielen tegen en tot overmaat van ramp kreeg Giorgo een ongeluk, waardoor hij veel pijn leed. Hij kwam op een glibberig pad terecht: van eigen pijnbestrijding naar verslaving. Uiteindelijk ging hij met San Remo failliet en belandde hij op straat. Giorgio overleed in Maassluis en is daar op de algemene begraafplaats begraven. 

De komst van Italianen was slechts het begin. Niet lang daarna kwamen er Spanjaarden, Portugezen, Turken, Marokkanen en nog veel meer nationaliteiten wonen. Zo groeide Feijenoord uiteindelijk uit tot de gemêleerde wijk van nu. Nog steeds mét een ijssalon: Gelateria Nino, op de plek van het oude Venezia op de Paul Krugerstraat. Hier haal je nog steeds overheerlijk ijs! Nino is de derde Italiaan in dit verhaal.