30-09-25
Rotterdams Tij: nieuwe wijk aan de Maas
Picknickende pensionado’s op glooiende rivieroevers, zoevende rollerskaters, kinderen die in het water plonzen… Rotterdams Tij is de nieuwe wijk aan de Maas met zo’n 4.750 woningen, voorzieningen en het unieke natuurgebied Getijdenpark Feijenoord. Wat Rotterdams Tij extra bijzonder maakt, is dat vanaf het begin maatschappelijke doelstellingen centraal staan. Rotterdams Tij is onderdeel van Stadionpark, de grootste gebiedsontwikkeling op Rotterdam-Zuid.
In Rotterdams Tij komen wonen, werken, leren, sporten, uitgaan, ontspannen en stadsnatuur samen. De wijk bestaat uit vier nieuwbouwprojecten: Atlas langs de Colosseumweg, Waterkant op het voormalige bedrijventerrein langs de Korte Stadionweg en twee woonprojecten bij het Mallegat en de Rosestraat. Een wijk met een mix van sociale huurwoningen, middeldure huur- en koopwoningen en woningen in het hogere prijssegment. Naast eengezinswoningen komen er appartementen voor senioren, starters en één- en tweepersoonshuishoudens. Via de huidige tramlijnen, toekomstige stadsbrug, en het nieuwe NS-station Stadionpark wordt de wijk goed verbonden met de rest van de stad.
Maakindustrie en sociale ondernemers
De wijk krijgt ruimte voor (kleinere) bedrijven, cultuur, sport, horeca, onderwijs, winkels, kinderopvang en zorg. Ook maakbedrijven en sociale ondernemers kunnen hier terecht. Die zitten nu in voormalige bedrijfspanden en houden hier straks een ruimte een met een betaalbare huur.
Aan de basis van de ontwikkeling ligt een jarenlange samenwerking tussen de gemeente Rotterdam, Stichting Gebiedsontwikkeling aan de Maas (StiGam) en de ontwikkelaars Heijmans/AM (Ontwikkel Combinatie Rotterdams TIJ), VanWonen en Vorm.
Wilco Verhagen, projectmanager Stadionpark - gemeente Rotterdam
‘Wijken maken voor iedereen’
Rotterdam staat aan het begin van een groene omwenteling: de havenstad verruilt haar stenige kades voor zachte, glooiende oevers. Zo ook in Stadionpark en Rotterdams Tij. Wilco Verhagen: ‘Rotterdams Tij wordt een aantrekkelijke groene wijk waar we de oevers heel nadrukkelijk gaan gebruiken. Niet langer keert de stad haar rug naar de rivier, maar omarmt het water.’
Het Getijdenpark Feijenoord is een belangrijk onderdeel en komt op en in de Maas te liggen met een promenade en wandelroute. Door Rotterdams Tij komen goede routes naar het park, en biedt bewoners van dichtbevolkte wijken zoals Hillesluis en Feijenoord direct toegang tot de Maas. Wilco: ‘Hier beleef je het getij van het water, maar dan midden in de stad. Rotterdam heeft behoefte aan groen, geen aangeharkte gazons, maar natuur waar je kan struinen, met takken kan spelen en vies kan worden.’
Barrières overbruggen
Vanaf het begin zijn voor de gemeente drie doelstellingen leidend. Wilco: ‘We bouwen een groot en nieuw stuk aan de Maas dat ook aantrekkelijk moet zijn voor bewoners van de omliggende wijken Hillesluis, IJsselmonde en Feijenoord. De ontwikkeling moet barrières overbruggen, zodat bewoners uit die wijken makkelijk naar de Maas kunnen komen. En Rotterdams Tij moet voorzieningen bieden met maatschappelijke meerwaarde waar die wijken ook wat aan hebben. Zoals een gezondheidscentrum, ruimte voor urban sports, een makers space en sociale ondernemingen.’
Maatschappelijk kader
Die maatschappelijke meerwaarde hebben de betrokken partijen samen vastgelegd in het Ambitiedocument Waterkant. Wilco: ‘Uit het verleden hebben we wel geleerd dat je er niet bent met het neerzetten met een verzameling nieuwe gebouwen. Dat levert buurtbewoners uit bestaande buurten niet zoveel op. Je moet wat extra’s doen als je wil dat buurten onderling op een natuurlijke manier met elkaar verbonden zijn en elkaar versterken.’
Hoe het moet zijn
‘Deze werkwijze is uniek voor Rotterdam en misschien wel voor Nederland, maar dit is hoe het moet zijn. Dat is ook mijn drive: wijken maken voor iedereen en omliggende wijken betrekken. Het is mooi om met partijen mensen van de StiGam en de betrokken ontwikkelaars samen te werken die er ook zo in staan. En natuurlijk de omgevingsmanagers die er met grenzeloze gedrevenheid voor gaan. Heel bijzonder hoe we elkaar daarin gevonden hebben. Ik hoop dat dit project Rotterdam internationaal op de kaart zet, maar dan wel door de nieuwe manier van gebiedsontwikkeling en de doelstellingen die we hebben bereikt.’
Christiaan Cooiman, gebiedsontwikkelaar bij StiGam
‘We geven de plek betekenis, dan pas de gebouwen’
Rotterdams Tij wordt een grootstedelijk en tegelijkertijd kleinschalige aanvoelende wijk, zo stelt gebiedsontwikkelaar Christiaan Cooiman van StiGam. ‘Frisse lucht, bomen, verblijfsplekken, water dat je aan kan raken. De eerste twee jaar hebben we het niet eens over gebouwen gehad. We geven eerst de plek betekenis, dan de gebouwen.’
‘Wat veel mensen niet weten, is dat de zee en haar getijden heel diep Rotterdam binnenkomen, tot aan de Van Brienenoordbrug hebben we hier brak water. Ik ben heel blij dat de gemeente het Getijdenpark Feijenoord aan gaat leggen. We gaan het water aanraakbaar maken: tussen de kade en het getijdenpark komt ruimte om bijvoorbeeld te kanoën. En er komt een zwembad op de Maas. Dat lijkt nieuw, maar dat was vroeger heel normaal in Rotterdam en dat brengen we terug. Gratis en toegankelijk voor iedereen.’
Landschap over 12 meter hoogte
Rotterdams Tij ligt centraal, toch kun je er nu nog lastig komen. Christiaan: ‘Het gebied ligt tussen het Varkenoordseviaduct en de Maas en er loopt ook nog een brede bundel sporen doorheen. Veel verkeer, maar onze ambitie is dat alle vormen van langzaam verkeer comfortabel over het viaduct in de wijk kunnen komen. Daarvoor moeten we wel een hoogte van 12 meter van het viaduct overbruggen, dat is een uitdaging maar kan ook heel tof worden. Bij Atlas, dat aan het viaduct komt, zorgen we met verschillende niveaus in de buitenruimte voor een speels landschap.’
Nog niet eerder gezien
Ook voor Christiaan is de wijze waarop Rotterdams Tij is ontstaan, bijzonder. ‘Dat we als eerste aan de slag zijn gegaan met het niet-wonen, is iets dat ik nog nooit eerder heb gezien. De omgevingsmanager is een kei in sociale ontwikkeling en zit aan tafel bij de planteams. Zij heeft steeds voor ogen hoe verschillende groepen de stad gebruiken, bijvoorbeeld jonge vrouwen. Dat moet je meenemen en ik ben er trots op dat wij dat nu doen. Een plek moet eerst betekenis hebben. We kunnen groen en maatschappelijke waarde niet langer even achteraf als sluitpost aftikken.’
Meebewegen
‘We tekenen nu een stad die pas over tien tot vijftien jaar klaar is. Daarvoor zijn we op alle fronten bezig met het ophalen van kennis en hebben we oneindig veel gesprekken over wat je wil doen en wat we moeten laten. Keuzes maken, en daarbij is het belangrijk om constant met elkaar te evalueren. De samenwerking met de andere partijen is goed. Als het bij de één regent, drupt het bij de ander. Oftewel je moet elkaar helpen om ergens uit te komen, stilstand heeft niemand wat aan. Je moet met elkaar meebewegen.’
Rob de Jong, bestuurder bij Stichting Gebiedsontwikkeling aan de Maas (StiGaM)
‘Een aantrekkelijk nieuws stuk stad op ooghoogte’
‘De kracht van Rotterdams Tij zit hem in de openbare ruimte die we maken. Bij grootschalige stadsontwikkelingen is de menselijke maat misschien wel het belangrijkste. Met bijvoorbeeld kleine pleintjes en compacte en geborgen plekken. Kortom, een aantrekkelijke stad op ooghoogte.’ Aan het woord is Rob de Jong van de StiGam.
Oog voor de menselijke maat, dat kan je wel overlaten aan het ontwerpteam met daarin het Deense bureau Effekt en de bureaus OMA en LOLA uit Rotterdam volgens Rob. ‘Effekt heeft in hun thuisstad Kopenhagen veel ervaring met dit soort ontwikkelingen. Die stad is vergelijkbaar met Rotterdam: het transformeert ook veel oude scheepswerven naar woongebieden en is de oevers en het water veel meer recreatief gaan gebruiken.’
Mooie mix
‘Maar we gaan natuurlijk ook prachtige gebouwen maken’, verzekert Rob. ‘Imagine is al opgeleverd en Atlas staat in de startblokken. Het woonprogramma is voor diverse doelgroepen aantrekkelijk, een mooie mix. Naast de woningen maken we ook ruimte voor maatschappelijke functies. Bijzonder aan dit project is ook dat de huidige sociale ondernemers die nu in tijdelijke ruimtes zitten, hier straks kunnen blijven. Zij bieden werk aan mensen uit de omgeving en kunnen dat in de toekomst blijven doen. Door het gevarieerde programma is het aantrekkelijk voor ondernemers om zich hier te vestigen.’
Tijdelijke invulling
Het duurt nog wel een decennium voor Rotterdams Tij klaar is. Rob: ‘Het is superbelangrijk dat we het gebied in de tijd daarnaar toe ook aantrekkelijk maken. Ook voor de mensen die nu al in de omgeving wonen en er werken. Dat doen we met tijdelijke invulling, bijvoorbeeld met culturele evenementen en het mooi maken van de oevers.’
Uniek
Rob over de samenwerking: ‘Grote projecten zoals deze, vergen soms creativiteit en flexibiliteit om problemen op te lossen. We zijn één team, we hebben al veel issues opgelost. Dat komt echt door de mensen die eraan werken en hun gedrevenheid, van de omgevingsmanagers, de technisch verkeersambtenaar tot de wethouder. Een unieke samenwerking waar ik blij mee ben!’
